महिलाको पाठेघरमा सन्तानको भ्रूणको रूप रहेको अवस्थालाई अर्भावस्था भनिन्छ । सामान्यतया यो अवस्था ९ महिनासम्म रहन्छ । गर्भावस्थाको समय अति नै संवेदलशील हुन्छ । यसर्थ, यो वेला गर्भवतीले नियमित रूपमा चिकित्सकलाई चेकजाँच गराउनुपर्छ ।

गर्भावस्थाका मुख्य लक्षण

शारीरिक परिवर्तन

– पहिलो १२ हप्ता : खाना अमन हुने, वाकवाकी लाग्ने, स्तन दुख्ने तथा भारी हुने ।

– १३–२८ हप्ता : वाकवाकी लाग्न हराउने, छालाको रङ परिवर्तन हुने, मुखमा चाया–पोतो आउने, पेट बढेको देखिने, पेटमा बच्चा चलेको थाहा पाउन सुरु हुने, पहिलोपटक गर्भवती भएमा महिलाले १८ हप्तामा र पहिले बच्चा जन्माइसकेका महिलाले १६ हप्तामा गर्भमा शिशु चलेको चाल पाउन थाल्छन् ।

– २८ देखि ४० हप्ता : पाठेघरको आकार बढ्दै जानाले पेट अझ बढ्दै जाने, बढ्दै गरेको पाठेघरले पिसाबथैली थिच्ने हुनाले पटक–पटक पिसाब लाग्ने, ढाड दुख्ने, आठौँ महिनामा घरीघरी पाठेघर खुम्चिने र पेट दुख्ने, नवौँ महिनामा बढेको पाठेघरले पेटमा, मुटुमा र फोक्सोमा दबाब दिने कारणले सास फेर्न गाह्रो हुने तथा थोरै खाना खाँदा पनि पेट भरिएर अप्ठ्यारो हुने ।

असाधारण लक्षण

प्रसूतिपूर्व अपनाउनुपर्ने सावधानी

– गर्भावस्थामा प्रोटिन, आइरन, क्याल्सियमयुक्त खाना बढी खानुपर्छ । सक्खरखण्ड, हरियो ताजा सागपात, भटमास, गेडागुडी, गाजर, ब्रोकाउली, काउलीको तरकारी खानुपर्छ । गर्भावस्थाको समयमा स्वास्थ्यसम्बन्धी केही पनि समस्या देखिएमा अविलम्ब नजिकको स्वास्थ्य केन्द्रमा सम्पर्क राख्नुपर्छ । अब जानौँ अपनाउनुपर्ने सावधानी ।

(स्त्री तथा प्रशुतिरोग विशेषज्ञसँगको कुराकानीमा आधारित)

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ १२, २०७८, १९:४९:००