राष्ट्रपति निर्वाचन : कांग्रेसको ढोक्सामा भारी मत, एमालेको अवस्था कस्तो ?
काठमाडौं । फागुन २५ मा हुने राष्ट्रपतिको निर्वाचनलाई लिएर सत्ता गठबन्धन र विपक्षी एमाले राजनीतिक दलको कार्यालयमा पुगेर मत माग्न प्रतिस्पर्धा नै चलेको छ ।
राष्ट्रपतिमा सत्ता गठबन्धनबाट कांग्रेसका उम्मेदवार रामचन्द्र पौडेल छन् । विपक्षी एमालेबाट उपाध्यक्षसमेत रहेका सुवासचन्द्र नेम्वाङ उम्मेदवार छन् । पूर्वसभामुख रहेका दुवै उम्मेदवार संसदमा प्रतिनिधित्व गर्ने दलहरूसँग मत माग्न यतिबेला व्यस्त छन् ।
सत्ता गठबन्धनले पौडेललाई जिताउन सातै प्रदेशमा आफ्ना प्रतिनिधिहरू पठाएका छन् । एमालेले पनि सातै प्रदेशमा प्रदेश स्तरीय नेतामार्फत भोट मागीरहेका छन् । दुवै उम्मेदवारले राष्ट्रपतिमा आफूले जित्ने दाबी गरिरहेका छन् ।
यद्यपि संघ र प्रदेशको मतभार हेर्दा सत्ता गठबन्धनबाट कांग्रेसका उम्मेदवार भारीमतले अगाडि देखिएका छन् । एमाले झण्डै आधा मतान्तरले पछि देखिएको छ ।
यस्तो छ संघ र प्रदेशमा मतभार
नेपालको संविधान बमोजिम राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको निर्वाचन संघीय संसद र प्रदेशसभा सदस्य मतदाता रहेको निर्वाचन मण्डलबाट हुनेछ ।संघीय संसद(प्रतिनिधिसभा र राष्ट्रिय सभा)का एक जना सांसदको मत बराबर ७९ बराबर मतभार हुन्छ ।
प्रतिनिधि सभामा(प्रत्यक्ष निर्वाचित १६५ र ११० समानुपातिकबाट निर्वाचित)गरी २७५ जना सांसद छन् । तीमध्ये चितवन–२ बाट निर्वाचित रास्वपाका सांसद रवि लामिछाने र मनाङबाट निर्वाचित कांग्रेसका सांसद टेकबहादुर गुरुङ पदमुक्त भएकाले भोट हाल्न पाउँदैनन् ।
राष्ट्रिय सभामा ७ प्रदेशबाट निर्वाचित ८–८ जना र मनोनित ३ जना गरी ५९ जना सदस्य छन् । हाल संघीय संसदमा ३३२ जनाले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिका लागि भोट हाल्न पाउँछन् । जसको कुल मतभार २६ हजार २२८ हुन्छ ।
जम्मा खसेको मतको बहुमत प्राप्त गर्ने उम्मेदवार राष्ट्रपतिमा निर्वाचित हुने छ । निर्वाचत मण्डलका कुनै पनि सिट खाली नभएको अवस्थामा निर्वाचित हुन कम्तीमा २६ हजार ३९३ मत ल्याउनुपर्ने छ । तर प्रतिनिधिसभामा दुई सिट रिक्त रहेकाले निर्वाचित हुन कम्तीमा २६ हजार ३२५ मतभार ल्याउनुपर्ने छ ।
कुनै पनि उम्मेदवारले बहुमत प्राप्त नगरे सबैभन्दा धेरै मत ल्याउने दुई उम्मेदवारबीच फेरि प्रतिस्पर्धा हुने छ र बहुमत प्राप्त गर्ने उम्मेदवार निर्वाचित हुने छ ।
यसैगरी प्रदेश सांसदले हालेको एक भोट ४८ बराबर मतभार हुन्छ । सातवटै प्रदेश सभामा ५५० सदस्य छन् । उनीहरूको जम्मा मतभार २६ हजार ४०० बराबर हुन्छ । यी दुई सदन(संघीय र प्रदेश सभा)को कुल मतभार जोड्दा ५२ हजार ६४८ हुन्छ ।
कसको कति मतभार ?
पुस १० मा बनेको एमाले–माओवादी समीकरण भत्किसकेको अवस्थामा राष्ट्रपतिमा एमालेको उम्मेदवार विजयी हुन असम्भव जस्तै देखिएको छ ।
सत्ता समीकरण बदलीएपछि एमालेलाई अहिलेसम्म राप्रपाले मात्र साथ दिने देखिन्छ । यद्यपि राजतन्त्रको वकालत गर्दै आएको राप्रपाले राष्ट्रपति निर्वाचनमा भाग नलिने निर्णय गरेको छ । निर्वाचनको सम्बन्धमा रास्वपाले फागुन २५ मा मात्र निर्णय लिने नेताहरूले बताएका छन् ।
विकसित घटनाक्रम हेर्दा एमालेले रास्वपाको साथ पाउने सम्भावना निकै कम छ । यस्तो अवस्थामा एमालेका उम्मेदवार राष्ट्रपतिमा निर्वाचित हुन धेरै पापड बेल्नुपर्ने हुन्छ । संसदीय अकंगिणत हेर्दा एमालेलाई त्यति सजिलो छैन ।
एमालेको मतभार
संघीय संसदमा एमालेको ७९, राप्रपाको १४ सांसद रहेका छन् । जसमा एमालेको ६ हजार २४१ र १ हजार १०६ गरी जम्मा ७ हजार ३४७ मतभार रहेको छ ।
यसैगरी राष्ट्रिय सभामा एमालेको निर्वाचित १५ र मनोनित एक गरी १६ जना सांसद छन् । यसको जम्मा मतभार १ हजार २६४ रहेको छ । राष्ट्रपतिबाट मानोनित सदस्य वामदेव गौतमको मत खुल्न सकेको छैन ।
यसैगरी सात प्रदेशमा प्रत्यक्ष र समानुपातिक गरी एमालेसँग १६१ सदस्य छन् । राप्रपाको २८ जना सदस्य छन् । यी दुवै दलको मतभार जोड्दा ९ हजार ७२ हुन्छ । त्यसैले संघ र प्रदेशको कुल मतभार जोड्दा एमालेको जम्मा १७ हजार ६८३ मत रहेको छ ।
सत्तापक्षको मतभार
सत्तापक्षमा प्रतिनिधिसभातर्फ कांग्रेसको ८८, माओवादी केन्द्रको ३२, जसपाको १२, नेकपा एसको १०, जपाको ६, लोसपाको ४, नाउपाको ३, राजमोको एक र स्वतन्त्र २ गरी १५८ सिट रहेको छ । जसको कुल मतभार १२ हजार ४८२ रहेको छ । सत्ता पक्षलाई नै समर्थन गरिरहेको रास्वपाले पौडेललाई मत दिए थप १ हजार ५०१ मतभार हुन्छ ।
त्यस्तै राष्ट्रिय सभामा कांग्रेसको १०, माओवादीको १५, एकीकृत समाजवादीको १०, जसपाको ३, लोसपाको १, राजमोको १ र मनोनित एक गरी ४० सदस्य रहेका छन् । यी सबैको कुल मतभार ३ हजार २३९ हुन्छ ।
यसैगरी प्रदेश सभामा सत्ता पक्ष कांग्रेसको १७५, माओवादी केन्द्रको ८३, नेकपा एसको २५, जसपाको २०, जपाको १६, लोसपाको १२, नाउपाको १२ र राजमोको एक गरी ३४४ सदस्य छन् । प्रदेशसभाको मतभार ४८ हुनेछ । सत्तापक्षको जम्मा मतभार १६ हजार ५१२ रहेको छ । संघ र प्रदेश गरी सत्तापक्षसँग ३२ हजार २३३ मतभार रहेको छ ।
अन्यको संघीय संसदमा एक सिट र प्रदेशसभामा १८ सिट रहेको छ । यहाँ अन्यको संघीय संसदमा ७९ र प्रदेशमा ८६४ गरी कुल ९४३ मतभार छ । माथिको तथ्याङ्क अनुसार गठबन्धन भारी मतसहित अगाडि रहेकोे छ ।
प्रतिक्रिया